Sizin kalbiniz kaç yaşında?

Tıbbi literatüre nispeten yeni giren kavramlardan bir tanesi olan aging (yaşlanma) kavramı kalp için de söz konusudur.

Yüz binlerce hasta üzerinde yapılan klinik çalışmalarda insanların kalp krizi geçirme riskini arttıran birçok faktör saptanmıştır. Bu risk faktörleri başlıca ileri yaş, erkek cinsiyet, hipertansiyon, şeker hastalığı, kolesterol yüksekliği, sigara içimi ve ailede kalp hastalığı mevcudiyeti olarak sıralanabilir. Bu etkenlerin kişilerde mevcudiyeti kalp krizi geçirme riskini arttırmaktadır. 

Türk Kardiyoloji Derneği’nin de içinde yer aldığı Avrupa kalp cemiyeti, tüm bu verilerden faydalanarak kişilerin kalp krizi nedeni ile ölme riskini hesaplayan kartlar hazırlamışlardır. Bu kartlarda kişilerin cinsiyeti, tansiyon değeri, kolesterol değeri, şeker hastalığı varlığı ve sigara içme durumları belirtildiğinde, 10 yıl içinde kalp krizinden ölme ihtimalleri ölçülmektedir. Mesela sigara içen, 40 yaşında erkek bir hasta düşünün. Bu hastada şeker hastalığı ve hipertansiyon da mevcut olsun. Bu çizelgeye göre bu hastanın gelecek on yıl içinde kalp-damar hastalığı nedeni ile ölme ihtimali %4 civarındadır. Başka bir hasta hayal edelim, 60 yaşında ve sigara kullanmayan. Aynı zamanda bu hastada ne hipertansiyon ne de şeker hastalığı olsun. Çizelgeye göre bu hastanın da gelecek on yıl içinde kalp-damar hastalığı nedeni ile ölme ihtimali %4 civarındadır.  Yani 40 yaşındaki hastanın kardiyovasküler risk yaşı 60 yaşındaki hastaya eşit konuma gelmiştir; kısacası 40 yaşındaki hastanın damarları 60 yaşındadır, denilebilir. Bu damar yaşlanmasının da temel nedeni sigara içilmesi, hipertansiyon ve şeker hastalığıdır.

Bu bahsedilen risk faktörlerinden yaş, cinsiyet ve genetik yatkınlık değiştirilemeyen risk faktörleridir. Ancak hipertansiyon, şeker hastalığı, sigara ve kolesterol yüksekliği hem ilaçlar hem de yaşam tarzı değişiklikleri elimine edilebilen risk faktörlerindendir. Çizelgeye göz atılırsa, sigara içiminin bırakılması kardiyovasküler riski yaklaşık yarı yarıya azaltmaktadır. Büyük tansiyon değerinin 160 mmHg’dan 120 civarına düşürülmesi de riski yaklaşık yarı yarıya azaltmaktadır. Aynı şekilde toplam kolesterol değerinin 300 mg/dL değerinden 200’ün altına indirilmesinin de kardiyovasküler riski 2-3 puan düşürdüğü çizelgede net olarak görünmektedir. Dolasıyla bu risk faktörlerinin bertaraf edilmesi kişinin kardiyovasküler risk yaşını da azaltmaktadır. Yani moda tabiri ile anti aging etkisi göstermektedir. 

Bu risk faktörlerinden kurtulmak için hasta ve sağlık çalışanlarının ortak çaba sarfetmesi gerekmektedir.  Sigaranın, gerekirse ilaç takviyesi alarak bırakılması damar anti aging işleminin ilk basamağı gibi görünmektedir.  

Sağlıklı bir insanda normal kan basıncı değeri 140/90 mmHg’nın altında olmalıdır. Yani büyük tansiyon 140 ve üzeri, küçük tansiyon 90 ve üzeri olmamalıdır. Tansiyonun bu değerlerin üzerinde olması inme ve kalp krizi riskini belirgin arttırmaktadır. Hipertansiyon tedavisi ilaçların yanı sıra, tuzsuz diyet, haftada 4-5 gün yapılan düzenli fiziksel egzersiz ve fazla kilolardan kurtulma olarak özetlenebilir.  

Kolesterol yüksekliği de hipertansiyon gibi hem ilaçlar hem de sağlıklı yaşam tarzı değişiklikleri ile tedavi edilmektedir. Tedavinin amacı,  kötü kolesterol olarak bilinen LDL kolesterolü azaltmak ve iyi kolesterol olarak bilinen HDL kolesterolü arttırmaktır. Bu amaçla karbonhidratlardan fakir ve bol lifli yiyeceklerle (bol sebze,  meyve ve tam tahıl ürünleri gibi) beslenmek, haftada 2-3 gün balık tüketmek veya omega-3 yağ asidi tabletleri almak, günde yarım avuç içi kadar ceviz içi, fındık içi, badem içi tüketmek ve fiziksel egzersiz yapmak genel olarak kan yağlarını düzenlemek açısından önerilen yaşam tarzı değişiklikleridir. Tüm bu değişikliklere rağmen kan yağları istenen seviyelere ulaşmaz ise kolesterol ilaçları önerilir. 

Tüm bu öneriler doğrultusunda değerlerinizi en uygun düzeylere getirip damarlarınızı gençleştirebilirsiniz.  Sağlıklı günler sizinle olsun. 

 

Doç. Dr. Ömer Yiğiner /